Versnellen met visie bij dijkversterking Havendijk Den Helder
Aan de Havendijk in Den Helder wordt gewerkt aan een bijzonder traject, waarbij sprake is van een versnelling dijkversterking Havendijk Den Helder. Het gaat om een relatief kort dijktraject, maar de opgave is uitdagend. Waar een traditioneel dijkversterkingstraject van een primaire kering van verkenning tot en met realisatie al snel acht jaar in beslag neemt, is hier in de verkenning en planuitwerking gekozen voor halve doorlooptijd.
De Havendijk in Den Helder voldoet niet meer aan de veiligheidsnormen en is daarom opgenomen in het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Vooral het middendeel van het traject heeft urgentie op het gebied van waterveiligheid. De urgentie wordt veroorzaakt doordat de dijk niet meer voldoet aan de buitenwaartse stabiliteit en de damwand op dit deel is ook in slechtere staat. Het projectgebied rond de Havendijk is een dynamisch gebied waar verschillende belangen samenkomen. De waterkering ligt tegenover het terrein van de Koninklijke Marine, dichtbij woongebied en grenst direct aan bestaand haventerrein met geplande uitbreidingen. Een traditionele fasering met jarenlange onderzoeks- en ontwerpstappen was geen optie. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier besloot om in een versneld tempo aan de dijkversterking te werken, waarbij de verkenning in één jaar moest worden afgerond. Een uitdaging die werd gegund aan de combinatie Iv & TAUW. Samen met Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier is een projectteam samengesteld waarin de drie partijen allemaal hun eigen expertise inbrengen.
Hoewel het project Havendijk in omvang relatief beperkt is – 655 meter – maakt juist de versnelling dijkversterking Havendijk Den Helder het tot een technisch en organisatorisch interessant voorbeeld. Elk stuk dijk vraagt een specifieke aanpak. Aan de noordzijde van het traject bijvoorbeeld, bij de Visafslag, bestaat de dijk uit een grondkering. Daar wordt de bekleding aangepast door het afgraven van de bestaande bovenlaag en het aanbrengen van een nieuwe, minder doorlatende kleilaag. Deze maatregel verhoogt de stabiliteit van de dijk, zonder de oorspronkelijke vorm of het aanzicht van het landschap te veranderen. Deze oplossing wordt gecombineerd met een constructie in de teen van de dijk.
Het middengedeelte van het tracé vormt het technisch meest veeleisende en uitdagendste onderdeel. Hier bevindt zich een zwaar aangetaste damwandconstructie, direct gelegen langs de havenkade. Ook de buitenwaardse stabiliteit voldoet hier niet meer. Tegelijkertijd lag er een duidelijke wens vanuit Port of Den Helder (beheerder van het gebied) en gemeente Den Helder om het haventerrein uit te breiden. In plaats van twee gescheiden ingrepen is gekozen voor een geïntegreerde aanpak: de bestaande kade maakt plaats voor een nieuwe combiwandconstructie, opgebouwd uit zware damplanken met diepe verankering – robuust genoeg om grotere schepen veilig te laten afmeren. Door de kade naar buiten te verplaatsen, ontstaat circa 5000 vierkante meter aan nieuw terrein dat benut kan worden als werk- of opslagruimte.
Zo wordt de dijk niet alleen versterkt, maar levert het project ook direct meerwaarde voor de omgeving. In andere projecten zorgen dit soort kansen vaak voor vertraging, omdat besluitvorming of financiering niet passend is binnen de voorkeursplanning van de dijkversterking. Binnen dit project is daar bewust op gestuurd door de planning leidend te maken. Het projectteam heeft vanaf het begin duidelijke spelregels gehanteerd: kansen zijn welkom, mits initiatiefnemers actief meedoen, tijdig hun financiële bijdrage regelen en bestuurlijke afspraken vastleggen. De dijkversterking wacht niet. Deze aanpak heeft ervoor gezorgd dat betrokken partijen vanaf het begin scherp waren, samenwerken en snel schakelden. Daardoor lukte het om de uitbreiding van het haventerrein in een relatief korte doorlooptijd mee te nemen in het project.
En die verkenningsfase in slechts één jaar? Dat is gelukt! Enige kennis van het gebied vanuit voorgaande projecten gaf het projectteam een voorsprong. In eerdere projecten was al informatie verzameld over een deel van de dijk, wat een positieve uitwerking heeft gehad voor de Havendijk.
Het team benadrukt dat de versnelling niét is bereikt door stappen over te slaan – maar door het werk fundamenteel anders aan te pakken. Volgens hen ligt de sleutel in de manier van samenwerken. In plaats van losse partijen met gescheiden verantwoordelijkheden vormt het projectteam een hecht geheel waar kennis en vakmanschap voorop staan. Praktisch betekent dit: gezamenlijke werkdagen, gedeelde planningen, vertrouwen, wederzijds respect en gelijkwaardigheid.
Het belangrijkste is de houding van de mensen in het team. In dit project is invulling gegeven aan de slogan: het geheel is meer dan de som der delen. Werkplezier en gelijkwaardigheid staan centraal. Er is bewust gekozen voor professionals die energie halen uit een hoog tempo, die flexibel zijn in hun manier van werken en die niet snel terugvallen op traditionele werkwijzen. Die mentaliteit maakt een groot verschil in de dagelijkse praktijk.
Besluiten worden genomen door de mensen die er dagelijks aan werken, en problemen worden direct aangepakt. Tegelijkertijd houdt het team scherp in de gaten waar ze het voor doen: draagt een actie daadwerkelijk bij aan het projectdoel? Nee? Dan wordt het direct losgelaten. Die doelgerichte, reflectieve manier van werken houdt het project in beweging en zorgt ervoor dat het tempo hoog blijft – ook als het even tegenzit.
Ondanks de strakke planning slaagde het projectteam er in om duurzaamheid een centrale rol te geven in het ontwerp. Een belangrijk aandachtspunt is het hergebruik van materialen die vrijkomen tijdens de werkzaamheden. Denk aan klei, grond en bestaande constructiedelen zoals damwanden of beton. Al tijdens de verkenningsfase wordt bekeken of deze materialen geschikt zijn voor recycling of hergebruik binnen het project zelf, bijvoorbeeld als ophoogmateriaal of in de nieuwe dijkbekleding. Daarnaast wordt onderzocht of regionale stakeholders – zoals Port of Den Helder, gemeente Den Helder of initiatiefnemers van andere infraprojecten – baat kunnen hebben bij de vrijkomende materialen. Dat voorkomt onnodig transport en afvalstromen, en draagt bij aan een circulaire benadering van het project. Ook in de uitvoeringsvoorbereiding wordt duurzaamheid serieus genomen: er wordt ingezet op zoveel mogelijk emissieloos materieel en slimme fasering om transportbewegingen te beperken.
Het voorkeursalternatief is inmiddels bestuurlijk besloten. De komende jaren werkt het projectteam in de planuitwerkingsfase toe naar uitvoering: in 2026 staat de gunning gepland, met als doel om in 2027 buiten aan de slag te gaan. Als alles volgens planning verloopt, is de dijk eind 2028 versterkt en voldoet hij weer aan de norm. Een traject van verkenning tot realisatie in slechts vijf jaar tijd. Dat is razendsnel, zeker voor het versterken van een primaire kering met verschillende ontwerpen en verschillende stakeholders rondom de dijk. De versnelling dijkversterking Havendijk Den Helder bewijst dat versnellen mogelijk is, zónder de inhoud tekort te doen. En als straks de dijk weer waterveilig is, dan blijft er een veilige, toekomstbestendige kering over – én een aanpak waar ook andere projecten inspiratie uit kunnen halen.
Wouter, directeur Infra en tevens COO van Iv, gaat hier graag over met je in gesprek! Neem contact op via 088 943 3200 of stuur een bericht.
