Hoe Iv gebruikmaakt van slimme tools en knappe koppen

De N241, beter bekend als de A.C. de Graafweg, wordt de komende jaren flink aangepakt. De provinciale weg die de gemeenten Medemblik, Opmeer en Heerhugowaard doorkruist, staat te boek als gevaarlijk en dus zijn er ingrepen nodig. De weg wordt breder en er komt onder andere een bypass. Al die veranderingen zijn van invloed op de infrastructuur en de geografie. Iv speelt een belangrijke rol in het gehele traject. Het ingenieursbureau is verantwoordelijk voor de gehele revisie van het project en het actualiseren en uitbreiden van het geografisch informatiesysteem (GIS). De herinrichting van de N241 wordt verdeeld in drie fases, waarvan het middelste gedeelte inmiddels is afgerond.

De werkzaamheden behelzen onder meer de verbreding van de rijbanen van 6,10 naar 7,60 meter. Er komen minder in- en uitritten, zodat auto’s en zwaarder verkeer veiliger de weg op kunnen en het fietspad langs het 12 kilometer lange traject wordt verbreed. Bovendien komt deze verder van de N-weg af om meer afstand tussen fietsers en motorisch verkeer te creëren.

Michel Ham, projectleider bij Iv, is verantwoordelijk voor de revisie van uitgevoerde werkzaamheden en het updaten van de areaaldata GIS-database voor de Provincie Noord-Holland. De werkzaamheden worden in drie fases uitgevoerd. Ook het werk vanuit Iv vindt steeds na deze fases plaats. De eerste revisies en de bijbehorende GIS-data zijn inmiddels opgeleverd.

Voorloper

Een revisie is in feite niets meer of minder dan een complete herziening. Iv meet alle veranderingen in op detailniveau. Denk bijvoorbeeld aan groenvlakken, asfaltvlakken, aparte lagen voor duikers, putten en leidingen. Elk object heeft in principe een aparte laag. Die geometrische eisen en attribuuteisen zijn vooraf door de Provincie Noord-Holland bepaald. De provincie is daar overigens voorloper in: er zijn weinig andere provincies die zó gedetailleerd en diep de materie in gaan. De GIS-database is erg uitgebreid.

Iv hanteert verschillende stappen tijdens dit project. De nieuwe situatie wordt met een eigen, geavanceerde 3D-scanauto in kaart gebracht. Deze maakt 360-graden foto’s van de situatie en vervolgens vloeit daar een puntenwolk uit voort. Op basis daarvan kan de nieuwe situatie in kaart worden gebracht. Kabels, leidingen, kunstwerken, asfalt en groengegevens: al die informatie wordt eerst verzameld. Kortom: eerst het meetwerk en daarna het GIS-werk.

Ingenieursbureau Iv is vanwege de specifieke en uitgebreide kennis bij dit project gevraagd. Op het gebied van automatisering en digitalisering is Iv ver. Zo wordt er gebruik gemaakt van Feature Manipulation Engine (FME) software. Hiermee worden alle verzamelde gegevens gestroomlijnd tussen geometrische en digitale formats. Deze software is speciaal bedoeld voor GIS-systemen en computer-aides designsoftware, zoals AutoCAD.

De FME-software is door Iv zelf geschreven en geprogrammeerd voor de areaaldata voor de Provincie Noord-Holland. Met diverse bouwstenen wordt alles binnen die software aan elkaar gekoppeld. Ook bouwt Iv op die database verschillende controles in. Dit gebeurt om te checken of er geen gaten of juist overlappen zijn in het bestand. Dit vindt volledig automatisch plaats en gebeurt in enkele minuten. Op basis van die geautomatiseerde controles gaan het stroomlijnen verder, net zo lang totdat het klopt.

Naast kwaliteit, levert deze manier van GIS-data verzamelen nog meer op. De foutgevoeligheid is met deze methode laag en de efficiëntie juist hoog. Hand- en mensenwerk blijft vanzelfsprekend nodig, maar met deze manier van data verzamelen en verwerken is de opgeleverde informatie honderd procent betrouwbaar.

Hoge eisen

De complete herziening en het verzamelen van de data gebeurt dus uiterst nauwkeurig en volledig, waardoor wordt voldaan aan de hoge eisen vanuit de opdrachtgever: de Provincie. Zij zijn de wegbeheerders van de N241 en dus ook verantwoordelijk voor de GIS-database.

Gezien de omvang van het traject – zo’n twaalf kilometer – én de flinke veranderingen, zal er ook in de GIS-database veel veranderen. Zowel wat op het oog zichtbaar is, zoals rotondes waar eerst kruisingen lagen, vernieuwde groenvlakken, verplaatste VRI’s (verkeerslichten), als ondergronds. Rioleringen, duikers en putten worden tijdens de werkzaamheden eveneens verlegd. Daardoor verandert er qua afwatering ondergronds heel veel, waardoor ook ondergrondse revisies nodig zijn. Een ondergrondse revisie is logischerwijs complexer dan een bovengrondse. Goede communicatie met de aannemer is daarom cruciaal.

Op het moment dat een deel van het traject van de N241 openligt, wordt daarom alles al direct ingemeten vóórdat de weg weer ‘dicht’ gaat. Alle ondergrondse data worden door de aannemer met Iv gedeeld, ook als het gaat om kabels en leidingen. Elke lus naar een kast, elke kabel voor een lichtmast of verkeersinstallatie moet volledig worden uitgerekend. Tot in detail. Nauwkeurigheid is daarbij het sleutelwoord, omdat het na de werkzaamheden cruciaal is om te weten wat waar zit.

Verder dan BGT

De eisen vanuit de Provincie Noord-Holland gaan overigens verder dan waar het hele proces aan moet voldoen: de zogenaamde BGT-eisen. BGT staat voor Basisgegevens Grootschalige Topografie. Alle bronhouders, zoals gemeenten, waterschappen, provincies en Rijkswaterstaat, kunnen deze kaarten raadplegen en deze moet dus altijd up to date zijn. Welk wegdeel is wanneer aangelegd? Waaruit bestaat deze groenstrook, wanneer is een bepaalde duiker geplaatst en waar loopt de bekabeling voor VRI’s? De GIS-database van Noord-Holland is zo mogelijk nog wat gedetailleerder, mede dankzij de expertise vanuit Iv.

Het is binnen zulke werkzaamheden belangrijk dat er geen gaten en overlappen tussen de vlakken zitten. Een verhardingsvlak bij een bypass, bijvoorbeeld. Daar mag dat niet. Tussen een vluchtstrook en een berm mogen geen gaten of overlappen zitten. Met de bovengenoemde software en de expertise van Iv’s GIS-adviseurs, kunnen we dat goed in kaart brengen, controleren en opleveren.

Het werk voor Iv is inmiddels begonnen. Na maanden van voorbereiding is het eerste deel, het middelste gedeelte van de herinrichting, opgeleverd. Nu is het wachten tot de volgende fase door de aannemer is afgerond.

Samenwerking is cruciaal

Om aan deze standaarden en eisen vanuit de Provincie Noord-Holland te voldoen, zijn jaarlijkse updates en aanpassingen van de te gebruiken tools noodzakelijk. Michel Ham ziet vooral de veelzijdigheid van dergelijke projecten als pluspunt: “Het is heel leuk om verschillende disciplines in te zetten. Het meten, het werken met GIS en om samen met Boskalis zitten om gegevens aan te leveren. Dat overleg en het contact is cruciaal, zowel richting Boskalis als richting de Provincie. Je bent afhankelijk van elkaar. Die samenwerking is mooi.’’

De herinrichting van de A.C. de Graafweg (N241) is een meerjarenproject. Momenteel zijn de werkzaamheden in volle gang. Een deel van de A.C. de Graafweg is vanwege de herinrichting tot en met juni afgesloten. Dit is overigens de laatste van vijf wegafsluitingen tijdens de werkzaamheden. Voorafgaand zijn alle drinkwatertransportleidingen verlegd en zijn de werkzaamheden rondom de kabels en leidingen afgerond. De provinciale weg is naar verwachting medio 2025 gereed. De revisie en het verzamelen van de nieuwe GIS-data zal ook in ieder geval tot en met die periode duren.