Blauwe Aderplan Baarle-Nassau

Als gevolg van klimaatverandering worden bestaande rioolstelsel vaak belast met zwaardere buien waardoor overlast en schade kunnen ontstaan. Water moet zo efficiënt mogelijk worden verwerkt, gebufferd en afgevoerd. Iv heeft een hemelwaterstructuurplan opgesteld voor de gemeenten Baarle-Nassau en Baarle-Hertog. Het plan zal dienen als een blauwdruk voor alle toekomstige rioleringsprojecten, herinrichtingen en bouwplannen.

Iv heeft diverse veldinventarisaties uitgevoerd en specifieke gebiedskenmerken, kansen en risico’s voor inpassing van de toekomstige hemelwaterstructuur in beeld gebracht. Na de inventarisatiefase heeft Iv een schetsontwerp opgesteld voor de optimalisatie en herverdeling van het hemelwater door middel van een blauwe aderleiding. 

De uitkomsten van de aanpak zijn verder te vinden in het nieuwsbericht: Zo krijgen Baarle-Nassau en Baarle-Hertog een toekomstbestendige hemelwaterstructuur.

De ligging van de gemeente is bijzonder. Het Belgische deel bestaat uit tientallen exclaves die op hun beurt ook Nederlands gebied omsluiten. De exclaves doorkruisen vaak straten en zelfs gebouwen. Hoewel beide gemeenten nauw samenwerken bij het riool- en waterbeheer, zijn er qua wet- en regelgeving verschillen. De Nederlandse gemeente Baarle Nassau en de Belgische gemeente Baarle Hertog zijn vanaf het begin nauw betrokken geweest bij het project. Bij het opstellen van het hemelwaterstructuurplan heeft Iv rekening gehouden met het bufferen op privaat terrein in de Belgische delen. Met name het centrumgebied van beide gemeenten kent grote concentratie van verhard oppervlak en relatief weinig mogelijkheden om water op te vangen of af te voeren. Het huidige stelsel kan hevige neerslag onvoldoende verwerken.

Een andere uitdaging is dat de grondwaterstand vrij laag is, gemiddeld zo’n 1,5 tot 2 meter onder het maaiveld. Alleen in het gebied rond Loveren komen hogere waterstanden voor, tot net onder het maaiveld. Deze lage waterstand kan in droge perioden (in de zomermaanden) leiden tot droogtestress, maar beidt ook kansen om water bij piekbuien te bufferen.

Het plan dat Iv heeft opgesteld zorgt voor een balans in het afvoeren van extreme neerslag en tegengaan van verdroging in de zomermaanden. Afkoppeling voorkomt vermenging van hemelwater met vuilwater, wat de belasting op de zuivering afneemt. Met de blauwe aderleiding wordt water afgevoerd vanuit overlastlocaties richting het buitengebied. Hierbij wordt voornamelijk gebruik gemaakt van watergangen. Door de lage grondwaterstand staan deze watergangen een groot deel van het jaar droog. Hier is ruimte om water op grote schaal te bergen en langzaam te laten infiltreren. De blauwe ader wordt deels uitgevoerd als infiltratiebuis waardoor bij normale neerslag het merendeel van het hemelwater plaatselijk infiltreert in de bodem. Hiermee wordt verdroging ook binnen de bestaande bebouwde gebieden tegengegaan. Met het hemelwaterstructuurplan is rekening gehouden met toekomstige bouwplannen en inrichtingsprojecten, onder andere door hemelwaterbuizen te dimensioneren op de toekomstige te verwachten hoeveelheden verharding. Naast de hoofdstructuur (blauwe ader) bestaat het plan ook uit gemarkeerde gebieden waar lokaal maatregelen worden getroffen, zoals wadi’s en kleinere maatregelen op particulier terrein. Door enkele kleinere gebieden een eigen afvoerlocatie aan te wijzen, kan het hemelwater efficiënt worden beheerd, rekening houdend met de lokale omstandigheden.